Rekomendacje Biblioteki Narodowej dotyczące funkcjonowania bibliotek od 1 grudnia
W związku z opublikowanym 29 listopada rozporządzeniem Rady Ministrów, obowiązującym od 1 do 17 grudnia 2021 roku, biblioteki publiczne i naukowe mogą udostępniać zbiory pod warunkiem zapewnienia, aby w pomieszczeniu dostępnym dla osób korzystających ze zbiorów biblioteki przebywało jednocześnie nie więcej niż 15 osób albo 1 osoba na 15 m2 powierzchni pomieszczenia, z wyłączeniem bibliotekarzy. Przed wejściem do biblioteki należy zamieścić informację o dopuszczalnym limicie czytelników przebywających w bibliotece oraz podjąć środki zapewniające jego przestrzeganie. Do limitu, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym nie wlicza się osób w pełni zaszczepionych przeciwko COVID-19. W obowiązujących przepisach prawnych nie ma wskazanego sposobu potwierdzenia, czy osoba jest zaszczepiona zgodnie z definicją zawartą w §3 ust. 2 pkt 14 rozporządzenia z dnia 11 czerwca 2021 roku. Jeżeli przepisy zostaną zmienione Biblioteka Narodowa wyda uaktualnioną rekomendację lub przedstawi opinię prawną w tym zakresie.
Użytkownicy biblioteki, jak i wszyscy jej pracownicy zobowiązani są do zasłaniania nosa i ust tylko maseczką, niezależnie od przestrzeni, w jakiej przebywają.
Decyzję o otwarciu lub zamknięciu wypożyczalni i czytelni podejmuje dyrektor biblioteki. Przy podejmowaniu decyzji należy wziąć pod uwagę warunki lokalowe, czas przebywania osób w czytelniach oraz lokalną sytuację epidemiczną (w gminie, powiecie i województwie). Ważne jest również by podjęte środki profilaktyczne zapewniły bezpieczeństwo zarówno wszystkich pracowników biblioteki, jak i czytelników. Dyrektor lub kierownik biblioteki może wprowadzić dodatkowe warunki korzystania z biblioteki przez użytkowników zgodnie z jego uprawnieniami dotyczącymi kierowania instytucją lub pełnomocnictw, jeśli biblioteka nie ma osobowości prawnej.
W związku z powyższym BN rekomenduje bibliotekom prowadzenie udostępniania zbiorów przede wszystkim poprzez wypożyczanie do domu, zaś w czytelniach tam, gdzie jest to możliwe i uzasadnione.
Zarówno wypożyczalnie, jak i czytelnie muszą spełniać wskazane na początku limity osób przebywających w pomieszczeniach w podanych okresach ich obowiązywania. Biblioteka musi przed wejściem do budynku zamieścić informację o dopuszczalnym limicie czytelników przebywających w bibliotece, najlepiej osobno dla wypożyczalni i czytelni. W miejscowościach, w których utrzymuje się wysoka liczba zakażeń oraz w bibliotekach, w których warunki lokalowe nie pozwalają na utrzymanie dystansu społecznego do odwołania stanu epidemii na terenie Polski zaleca się udostępnianie tylko na zewnątrz.
Biblioteka Narodowa rekomenduje ponadto udostępnianie zbiorów i ich zwrot za pośrednictwem książkomatów, usługi „Książka na telefon” i w innych formach bezkontaktowych.
Biblioteka Narodowa rekomenduje bibliotekom innych typów wprowadzenie podobnych rozwiązań.
PRZYPOMNIENIE OGÓLNYCH REKOMENDACJI DLA BIBLIOTEK
Udostępnianie zbiorów
Podczas pobytu w bibliotece obowiązkowe jest dla użytkowników i bibliotekarzy zakrywanie nosa i ust poprzez użycie maseczek oraz dezynfekowanie rąk przed wejściem do budynku. Zaleca się ustawienie przesłony ochronnej (np. z pleksi) w punkcie kontaktu (np. na ladzie bibliotecznej) użytkownika z bibliotekarzem. Obowiązkowe jest zachowanie dystansu co najmniej 1,5 m między osobami przebywającymi w bibliotece. Należy zapewnić wskazane na początku limity osób przebywających w pomieszczeniach biblioteki w podanych okresach ich obowiązywania.
Biblioteka Narodowa rekomenduje wprowadzenie przerw w trakcie otwarcia biblioteki obejmujących wietrzenie pomieszczeń, dezynfekcję blatów i klamek. Ponadto rekomenduje dezynfekcję stanowisk komputerowych i innych elementów peryferyjnych komputera po każdym czytelniku, a także samoobsługowych skanerów czy urządzeń wielofunkcyjnych zgodnie z instrukcjami od producenta.
Biblioteka Narodowa rekomenduje podjęcie dodatkowych działań na rzecz użytkowników:
- wprowadzenie większego limitu wypożyczanych egzemplarzy,
- przedłużenie okresu wypożyczenia,
- wstrzymanie naliczania kar za nieterminowe zwroty do czasu zakończenia epidemii,
- stałego zachęcania do korzystania z zasobów cyfrowych darmowych i komercyjnych,
- utrzymywania dogodnych godzin otwarcia.
Biblioteka Narodowa zachęca biblioteki do utrzymywania i rozwijania kontaktu z czytelnikami poprzez internet (strona www biblioteki, media społecznościowe, komunikatory) oraz telefon. BN zwraca uwagę, że inicjatywa kontaktu ze stałymi czytelnikami może wychodzić od pracowników bibliotek.
Wolny dostęp do księgozbioru i kwarantanna książek
Wirus dość krótko utrzymuje się na papierze i kartonie. Jeśli zostaną zachowane zasady reżimu sanitarnego – w tym konieczność zakrycia maseczką ust i nosa, dezynfekcji rąk przez czytelników przed podejściem do regałów oraz zachowania zasady dystansu społecznego – można zezwolić na wolny dostęp do księgozbioru. Jeżeli zostaną spełnione zasady reżimu sanitarnego nie trzeba poddawać książek z wolnego dostępu kwarantannie, chyba że czytelnik będzie przejawiał objawy choroby.
Dostęp do zbiorów on-line
Biblioteka Narodowa rekomenduje zachęcanie użytkowników do korzystania z dostępnych zasobów on-line: bezpłatnej biblioteki cyfrowej polona.pl i innych bibliotek cyfrowych, baz danych, udzielanie dostępów do komercyjnych zasobów cyfrowych. Biblioteka Narodowa zachęca również do informowania czytelników o możliwości skorzystania z nieodpłatnej usługi „Digitalizacja na życzenie”.
Organizacja imprez, spotkań i zebrań
Do czasu zniesienia stanu epidemii Biblioteka Narodowa rekomenduje organizację spotkań i wydarzeń online. Organizacja wydarzeń w pomieszczeniach nie jest rekomendowana w miejscowościach, w których występują przypadki zakażeń.
Na podstawie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 29 listopada (§ 9 ust. 38c) organizacja spotkań i wydarzeń w pomieszczeniach przez biblioteki publiczne i naukowe jest dopuszczalna do 17 grudnia 2021 roku pod warunkiem zapewnienia: udziału nie więcej niż 15 osób albo 1 osoby na 15 m2 powierzchni takiego pomieszczenia, przy zachowaniu odległości 1,5 m pomiędzy uczestnikami oraz zakrywaniu ust i nosa przez wszystkich uczestników i organizatorów. Ponadto § 9 ust. 23a dopuszcza również prowadzenie działalności wystawienniczej. Do limitu, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym nie wlicza się osób w pełni zaszczepionych przeciwko COVID-19. W obowiązujących przepisach prawnych nie ma wskazanego sposobu potwierdzenia, czy osoba jest zaszczepiona zgodnie z definicją zawartą w §3 ust. 2 pkt 14 rozporządzenia z dnia 11 czerwca 2021 roku. Jeżeli przepisy zostaną zmienione Biblioteka Narodowa wyda uaktualnioną rekomendację lub przedstawi opinię prawną w tym zakresie.
Pomoc dla bibliotekarzy
Przypominamy, że Biblioteka Narodowa uruchomiła poradnię, w której można uzyskać odpowiedzi na pytania dotyczące działalności bibliotek w związku z sytuacją spowodowaną pandemią wirusa. Zachęcamy bibliotekarzy do zapoznania się z listą już udzielonych odpowiedzi. Nowe pytania prosimy przesyłać na adres: poradnia@bn.org.pl. Zachęcamy jednocześnie do zapisania się do newsletter „Poradnik i Biuletyn BN dla bibliotekarzy”. Prosimy o kontakt pod adresem biuletyn@bn.org.pl. Bieżące komunikaty dotyczące funkcjonowania bibliotek w czasie epidemii ukazują się na stronie głównej Biblioteki Narodowej.
Ogólne zasady bezpieczeństwa dla wszystkich typów bibliotek
Należy stosować środki indywidualnej ochrony oraz przestrzegać podstawowych zasad:
- ograniczanie lub wyeliminowanie bezpośrednich kontaktów ze współpracownikami, użytkownikami i innymi osobami przychodzącymi do biblioteki na rzecz kontaktu e-mailowego, telefonicznego lub poprzez inne komunikatory. Zalecana jest praca zdalna lub przychodzenie pracowników w różne dni tygodnia, aby w tym samym pomieszczeniu jednocześnie przebywał jeden pracownik. Należy pamiętać, że duża część zakażonych przechodzi infekcję bezobjawowo i nieświadomie może zakażać innych. Brak kontaktu bezpośredniego jest najlepszym środkiem ochrony,
- regularne wietrzenie pomieszczeń, najlepiej stałe trzymanie otwartego lub uchylonego okna w pomieszczeniach pracowniczych i wspólnych, zwłaszcza w toaletach i korytarzach,
- zasłanianie ust i nosa maseczką,
- prawidłowe mycie rąk wodą z mydłem przez minimum 30 sekund,
- dezynfekowanie rąk,
- unikanie dotykania twarzy (oczu, nosa, ust),
- zachowanie bezpiecznej odległości 1,5 m od innych osób,
- zwrócenie się o pomoc medyczną (najpierw telefonicznie) w przypadku zauważenia u siebie objawów choroby o charakterze wirusowym (gorączka, kaszel, trudności w oddychaniu).
Pracownicy bibliotek powinni bezwzględnie stosować się do zasad profilaktycznych przedstawianych i aktualizowanych przez Główny Inspektorat Sanitarny i Ministerstwo Zdrowia. W sytuacji stwierdzenia zakażenia koronawirusem należy wdrożyć procedury przewidziane przez GIS.
Biblioteka Narodowa zachęca wszystkich bibliotekarzy i czytelników do jak najszybszego zaszczepienia się. Im samym jak i osobom, z którymi się kontaktują, zwłaszcza tym o obniżonej odporności, uzyskanie odporności poprzez szczepienie obniży znacząco ryzyko zakażenia, ciężkich i długotrwałych powikłań, które w wielu przypadkach doprowadziły do przedwczesnej śmierci. Biblioteka Narodowa zachęca biblioteki do promowania szczepień i przedstawiania korzyści, jakie dzięki szczepieniom ludzkość zyskała w przeszłości i obecnie. Do prośby dołącza się dyrektor Powiatowej Biblioteki Publicznej w Opolu Lubelskim .
