4 sierpnia 1863 r. – II bitwa pod Chruśliną
Na początku sierpnia 1863 roku na Powiśle Opolskie zaczęły przemieszczać się wszystkie oddziały powstańcze woj. podlaskiego pod przywództwem naczelnika wojskowego pułkownika Michała Heydenreicha ps. „Kruk”, który w ten sposób chciał realizować swój plan ofensywy przeciwko siłom rosyjskim na Lubelszczyźnie. 3 sierpnia wieczorem w rejonie miejscowości Chruślina rozkwaterowały się oddziały wojsk Karola Krysińskiego, Tomasza Wierzbickiego i Ludwika Lutyńskiego oraz eskorta Heydenreicha. Było ich łącznie ok. 1600 żołnierzy (w tym 800 strzelców, 600 kosynierów i 200 jazdy).
Kruk został wkrótce poinformowany, że od strony Janowa zbliża się do nich kolumna rosyjska pod dowództwem pułkownika Miednikowa, która liczy sobie 6 rot piechoty, sotnię kozaków i 2 działa (łącznie ok. 1300 żołnierzy). Polski dowódca postanowił rozstawić swe oddziały w Chruślinie, w tym samym miejscu, co Borelowski we wcześniej stoczonej bitwie.
Na pierwszej linie obrony stały oddziały Krysińskiego, pozostali na górze otoczonej wąwozem. Bitwa rozpoczęła się koło południa. Po pierwszym nieudanym ataku oddziałów rosyjskich (odparty przez oddziały Krysińskiego), żołnierze Miednikowa próbowali uderzyć w prawe skrzydło, jednak zostali odparci przez oddział Wierzbickiego, którym dowodził major Wagner. Miednikow wprowadził do walki całość swoich sił, ale ich atak po raz trzeci został odparty przez powstańców i zostali zmuszeni do odwrotu. Wycofujące się wojska rosyjskie zostały zaatakowane przez kosynierów i krakusów, którzy ścigali wroga aż do Urzędowa. Z powodu braku amunicji powstańcy nie zdecydowali się już na zaatakowanie Urzędowa, zdołali wypłoszyć nieprzyjaciela.
Starcie zakończyło się zwycięstwem sił polskich (straty jakie ponieśli to 12 zabitych i 30 rannych). Na osiągnięty przez powstańców sukces złożyło się kilka czynników, m.in. wykorzystanie sprzyjających warunków terenowych, umiejętne rozłożenie i użycie podczas walki poszczególnych jednostek powstańczych oraz talent dowódczy Heydenreicha. Straty Rosjan były spore, stracili 14 oficerów i niezliczoną liczbę żołnierzy (100 furmanek rannych).
Powiatowa Biblioteka Publiczna w Opolu Lubelskim
